سوله تیر ورقی چیست و از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟

سوله تیر ورقی بر پایه قدیمی‌ترین روش‌ها طراحی و اجرا می‌شود. به طوری که قدمت آن به بیش از 60 سال پیش برمی‌گردد. در این سازه از مقادیر بسیار زیادی فولاد استفاده می‌شود. بنابراین در پروژه ساخت این سوله‌ها به بودجه نسبتاً زیادی نیاز است.

اما این سوله‌ها مزایای هم دارند. برای مثال چنین سازه‌ای را می‌توان برای انواع کاربری‎‌ها استفاده کرد. از طرفی اجزای مختلف آن در کارگاه و ظرف مدت زمان نسبتاً کوتاهی ساخته شده و بعد به محل پروژه منتقل می‌شود. همین امر هم باعث شده که این سازه‌ها قابل انتقال به مکان‌های مختلف باشند.

اما ساختار این سوله دقیقاً چگونه است؟ از چه اجزایی تشکیل شده؟ چه مزایا و معایبی دارد؟ در این مطلب از آریا پانل به این سؤالات پاسخ می‌دهیم.

تیر ورقی چیست؟

سوله تیر ورقی خود نسبت به سازه‌هایی که از ساندویچ پانل یا مصالح جدیدتر ساخته می‌شوند، جزو قدیمی‌ترین‌ها است. اما به نسبت استفاده از مصالحی مانند تیرآهن، روش نوینی محسوب می‌شود. هر تیر ورقی خود از بخش‌های زیر تشکیل شده است که هر دو از فولاد هستند:

1. جان: تیغه مرکزی که می‌تواند در ضخامت‌های مختلف تولید شود. ضخامت آن به نقشه و کاربری سوله و بار واردشده بر این سازه بستگی دارد. این قطعه اغلب به صورت تخت طراحی می‌شود. اما اگر به مقاومت بیشتری در برابر ناپایداری نیاز باشد، آن را به صورت موج‌دار و سینوسی تولید می‌کنند. در این صورت می‌توان تیرهای بلندتر و سبک‌تری را طراحی کرد.
2. بال: در کنار جان، دو بال داریم که به صورت تخت تولید می‌شوند. این قطعات بر سطح مقطع جان عمود بود و از طریق جوشکاری به آن متصل می‎شوند.

فرآیند ساخت تیر ورقی به این ترتیب است که بال اول در کف قرار داده می‌شود سپس محور وسط آن تعیین شده و بعد جان عمود بر این محور جوش داده می‌شود. در قدم بعدی همین تکنیک برای بال دوم اجرا می‌شود.

اجزای تشکیل‌دهنده سوله تیر ورقی

این سوله‌ها شامل اجزای مختلف ریز و درشتی هستند که وجود هر یک از آنها از الزامات ساخت این سازه است. گاهی  بعضی از کارفرمایان یا سوله‌سازان بعضی از این اجزا را حذف می‌کنند تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند. اما این اصلاً تصمیم درستی نیست. چون در این صورت سازه به نوعی ناقص است و در آینده با مشکل مواجه خواهد شد.

قسمت‌های مختلف سوله تیر ورقی شامل موارد زیر است:

• ستون: ستون‌ها روی صفحه ستون و به کمک پیچ و مهره‌ها محکم می‌شوند. اگر این ستون‌ها درست تراز و محکم نشوند، کارایی کل سازه دچار اختلال خواهد شد.
• رفتر: در سقف سوله تیر ورقی قطعاتی می‌بینیم که به شکل هشت خودنمایی می‌کنند و ساختار اصلی سقف را تشکیل می‌دهند. اینها همان رفترها هستند. هر رفتر از دو تیر ورق ساخته شده است.
• پرلین: پرلین‌های تیرهای فرعی که به آنها Z هم گفته می‌شود. وظیفه اصلی این قطعات این است که وزن پوششی تحمیل‌شده بر سقف را تحمل کند. این پرلین‌ها بین قاب‌های اصلی سقف، هم‌جهت با طول و در فواصل مشخص تعبیه می‌شوند.
• وال پست: مسئولیت این قطعات افزایش استقامت دیوار در برابر زلزله و طوفان است. وال پست در ابتدا و انتهای سوله و به صورت افقی قرار داده می‌شوند. همین‌طور برای تعبیه در هم استفاده می‌شوند. دقت کنید که این قطعات با باربری سوله کاری ندارند. بلکه فقط بار دیواری را تحمل می‌کنند که به آن متصل شده‌اند.
• بادبند کشی ستون و سقف: بادبند برای ستون و سقف نصب می‌شود. این قطعات را با تکنیک‌های متفاوتی می‌توان اجرا کرد که روش صلب یکی از آنها است. در این روش از پروفیل چهارگوش استفاده می‌شود.
• سگراد: برای اتصال پرلین‌ها به قابل سقف سوله تیر ورقی استفاده می‌شود.
• بولت: این قطعات شامل میل‌گردهایی هستند که فونداسیون بیرون آمده‌اند. بولت از طریق رزوه شدن و به کمک کف ستون و فونداسیون را به یکدیگر متصل می‌کند.
• استرات: به منظور اتصال قاب‌های اصلی در راستای طولی سازه استفاده می‌شود.
• کف ستون: این قطعه که به آن بیش پلیت هم می‌گویند، برای اتصال ستون به فونداسیون کاربرد دارد.
• پیچ و مهره‌ها
• سایه‌بان
• آب‌چکان

روش ساخت سوله تیر ورقی

ابتدا ورق‌های سیاه فولادی برش داده می‌شوند. شکل این ورق‌ها به طراحی سوله بستگی دارد. سپس قاب‌ها و ستون‌ها را به هم جوش داده و آنها را رنگ می‌کنند. در قدم بعدی این مصالح به محل سازه منتقل می‌شوند. اینجا می‌توان از دو روش برای اتصال این قطعات استفاده کرد:

• جوش دادن با دستگاه‌های CO2
• متصل کردن با پیچ و مهره

چرا سوله با روش ساخت تیر ورقی منسوخ شده است؟

این سازه با تکنیک‌های چندین دهه قبل ساخته می‌شود و دستخوش تغییرات ناشی از گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی نشده است. بنابراین ساخت این سوله به طور کلی روش بهینه‌ای محسوب نمی‌شود. به همین خاطر است که اغلب کارفرمایان ترجیح می‌دهد که به سراغ روش‌هایی بروند که سبُک‌سازی هم در آنها دخیل است؛ مانند سوله‌های خرپایی.

نقطه ضعف دیگر سوله تیر ورقی، بودجه زیادی است که می‌طلبند. متریال اصلی این سوله فولاد است که در حجم زیادی استفاده می‌شود. قیمت آهن‌آلات نیز همواره روند صعودی دارد. به همین دلیل نیز در بیشتر موارد ساخت این سازه صرفه اقتصادی ندارد. ضمن این که به دلیل وزن بالای ورق‌های فولادی، فونداسیون این سازه باید بزرگ باشد. این مورد هم بودجه را بیشتر و بیشتر افزایش می‌دهد.

به دلیل همین معایب است که معمولاً اگر دهانه سوله بالای 20 متر باشد، روش دیگری (مانند ساخت سوله خرپایی) جایگزین می‌شود. جالب است بدانید که وجود این حجم از فولاد باعث نشده که این سوله به نسبت سوله‌های خرپایی مقاوم‌تر باشد. حتی می‌توان گفت انواع خرپایی مقاوم‌تر هستند.

در چه مواردی ساخت سوله با مصالح تیر ورقی به صرفه است؟

اگر عرض و دهانه سوله تا 18 متر باشد، ساخت سوله تیر ورقی صرفه اقتصادی دارد. مهم‌ترین دلیلی هم که سازندگان را ترغیب می‌کند این سازه را انتخاب کنند، قابلیت جابه‌جایی آن است. چون قطعات مختلف آن با پیچ و مهره به هم وصل شده‌اند. از طرفی بسیاری از این قطعات قابل بازیافت نیز هستند.

علاوه‌براین در این سوله می‌توان طبقات مختلف را تعبیه کرد. ضمن این که از جرثقیل‌های سقفی و دروازه‌ای هم می‌توان استفاده کرد. این امر دست نیروهای کار را بازتر می‌گذارد.

انتخاب بهترین مصالح با مشاوره آریا پانل

در این مطلب اجزا و ویژگی‌های مثبت و منفی سوله تیر ورقی را بررسی کردیم. دیدیم که این سوله با وجود معایبی که دارد، هنوز هم گاهی به عنوان روش ساخت سوله‌ها انتخاب می‌شود.

اما اگر به دنبال روش بهینه‌تری برای ساخت سوله خود هستید، می‌توانید با کارشناسان آریا پانل مشور کنید. ما با شماره 09304418596 آماده پاسخگویی به سؤالات و ابهامات شما همراهان گرامی هستیم.

پرسش‌های پرتکرار

1. قیمت سوله تیر ورقی به چه فاکتورهای وابسته است؟

به نقشه سازه و طرح فونداسیون بستگی دارد. هزینه‌های خرید مصالح و تجهیزات و رنگ‌آمیزی هم محاسبه می‌شود.

2. مقدار و ضخامت ورق‌های فولادی در ساخت این سوله به چه عاملی بستگی دارد؟

به اندازه دهانه سوله.

3. بزرگ‌ترین دهانه‌ای که می‌توان برای این سوله ساخت چه اندازه‌ای است؟

70 متر، بدون ستون میانی. البته ساخت این سوله برای بالای 40 متر منطقی و اقتصادی نیست.