جداول دهانهٔ مجاز ساندویچ پانل
در این صفحهٔ آموزشیِ آریا پانل، «دهانهٔ مجاز» ساندویچ پانل را به‌صورت روشن و کاربردی توضیح می‌دهیم؛ یعنی فاصلهٔ قابلاتکا بین تکیهگاهها (پرلین/استاد) که پانل با توجه به بار باد/برف و معیار خیز، عملکرد مطمئن داشته باشد. اعداد دهانه همیشه به هسته (PIR/PUR/MW/EPS)، ضخامت، روکش و پروفیل، الگوی پیچگذاری و شرایط مرزی وابسته‌اند. بنابراین هر جدول باید با «فرض‌هایش» خوانده شود و تصمیم نهایی با دیتاشیت محصول جمع‌بندی گردد.
در ادامه، روش خواندن جدول‌ها، پیش‌فرض‌های محاسبات راهنما، جداول نمونهٔ سقف و دیوار (برای درک روند)، اثر چنددهانه و ضریب دهانهٔ انتهایی، و نکات اجرایی که بیشترین تأثیر را روی دهانهٔ واقعی دارند را می‌بینید. هدف این صفحه فروش نیست؛ هدف این است که قبل از هر تصمیم، ریسک تعمیم اشتباه را به صفر نزدیک کنید و با یک چک‌لیست ساده، دهانهٔ منطقی و قابل‌دفاع برای پروژه انتخاب کنید.
سوالات متداول جداول دهانهٔ مجاز پانل ها
دهانهٔ مجاز دقیقاً به چه معناست؟
چرا نمیتوان جدول یک محصول را برای محصول دیگر بهکار برد؟
تفاوت تک دهانه با چنددهانه چیست؟
دهانهٔ انتهایی را چطور در نظر بگیرم؟
معیار خیز مناسب چقدر است؟
پروفیل بیرونی چه تأثیری دارد؟
روکش ضخیمتر به دهانه کمک میکند؟
چرا زون لبه/گوشه بحرانی است؟
الگوی پیچگذاری استاندارد چیست؟
آیا رنگ تیره روی دهانه اثر دارد؟
برای سقف با راهرو سرویس چه نکته‌ای مهم است؟
دهانهٔ دیوار با هستهٔ پشم‌سنگ چگونه تغییر میکند؟
چرا هم‌ترازی پرلین‌ها مهم است؟
چگونه دهانهٔ اقتصادی‌تری به‌دست آورم؟
آیا دهانهٔ سقف و دیوار را می‌توان برابر گرفت؟
در مناطق پُربرف چه کنم؟
باد منفی (مکش) چگونه کنترل میشود؟
آیا اورلپ طولی روی دهانه اثر دارد؟
چطور دهانه را در تحویل کنترل کنم؟
دهانهٔ بیشتر با وزن کمتر شدنی است؟
آیا استانداردی برای خیز وجود دارد؟
روکش آلومینیوم برای دهانهٔ سقف مناسب است؟
چرا گشتاور پیچ مهم است؟
آریا پانل چه کمکی میکند؟
چطور جدول دهانه را بخوانیم؟
- کاربری و جهت نصب را مشخص کنید: سقف (ذوزنقهای/ریب‌دار) یا دیوار/نما (فلت/میکرو-ریب).
- هسته و ضخامت را انتخاب کنید (PIR/PUR/MW/EPS و t بر حسب mm).
- روکش/پروفیل را تعیین کنید (مثلاً فولاد 0.5/0.5 mm، پروفیل/روکش مناسب برای سقف).
- بار طراحی را یادداشت کنید: باد مثبت/منفی (kN/m²)، برف (kN/m²)، بار موضعی راهرو.
- شرایط مرزی را مشخص کنید: تک دهانه، چنددهانه، تکیهگاه ساده یا نیمه‌گیردار.
- معیار خیز سرویس‌پذیری را کنترل کنید (راهنما: سقف L/200…L/240؛ دیوار L/180…L/240).
- الگوی پیچگذاری (تعداد پیچ در هر تکیهگاه و منطقهٔ لبه/گوشه) را طبق جزئیات نصب اعمال کنید.
پیش‌فرض‌های محاسبات راهنما (برای جداول نمونهٔ این صفحه)
- روکش فولادی: 0.5/0.5 mm، بیرونی ذوزنقهای برای سقف و داخلی صاف (روکش گالوانیزه به‌عنوان مبنا).
- PIR با چگالی ≈ 40 kg/m³، پشم‌سنگ (MW) ≈ 120 kg/m³ (برای جدول دیوار) — مشخصات هسته‌ها در راهنمای هسته‌ها.
- پیچ خودحفار با واشر EPDM؛ کشش بیرونکشیدگی مطابق راهنمای تولیدکننده (کنترل در چک‌لیست نصب).
- معیار خیز راهنما: سقف L/200 (ظاهر حساس L/240)، دیوار L/180…L/240.
- دهانه‌ها «آزاد» محسوب شده‌اند؛ تلورانس هم‌ترازی تکیهگاهها رعایت شده است.
این‌ها صرفاً برای «جداول نمونه»ی زیر است. برای طراحی نهایی، جداول محصول و گزارش آزمون همان پانل ملاک هستند (نگاه کنید به کاتالوگ محصولات).
جداول نمونه (آموزشی) — سقف و دیوار
الف) سقف — هسته PIR، روکش فولادی 0.5/0.5 mm، پروفیل ذوزنقهای
| ضخامت پانل (mm) | L مجاز در q=0.60 | L مجاز در q=0.90 | یادداشت |
|---|---|---|---|
| 40 | ≈ 2.0–2.3 m | ≈ 1.7–1.9 m | راهرو سرویس محدود |
| 60 | ≈ 2.8–3.1 m | ≈ 2.3–2.6 m | پرلین منظم |
| 80 | ≈ 3.3–3.6 m | ≈ 2.8–3.1 m | کاربری صنعتی معمول |
| 100 | ≈ 3.8–4.1 m | ≈ 3.2–3.5 m | نمایان/خیز کنترل‌شده |
| 120 | ≈ 4.2–4.5 m | ≈ 3.5–3.8 m | دهانهٔ بزرگتر |
- چنددهانه (سه‌تکیه‌گاهی و بیشتر): دهانهٔ میانی معمولاً ≈ 10–20٪ بیشتر از تک دهانه است.
- دهانهٔ انتهایی: برای باد مکشی، ضریب 0.8 روی مقدار جدول اعمال کنید مگر اینکه پیچگذاری لبه تقویت شود (راهنما در جزئیات نصب).
ب) دیوار/نما — هسته پشم‌سنگ (MW)، روکش فولادی 0.5/0.5 mm، فلت/میکرو-ریب
| ضخامت پانل (mm) | L مجاز در ±0.50 | L مجاز در ±0.80 | یادداشت |
|---|---|---|---|
| 50 | ≈ 2.2–2.5 m | ≈ 1.8–2.0 m | زون داخلی |
| 80 | ≈ 3.0–3.3 m | ≈ 2.4–2.7 m | میکرو-ریب توصیه میشود (نگاه کنید به دیوار پانلی) |
| 100 | ≈ 3.4–3.7 m | ≈ 2.8–3.1 m | نمای فلت حساس |
| 120 | ≈ 3.7–4.0 m | ≈ 3.1–3.4 m | زون لبۀ فشار/مکش تقویت شود |
ارقام بالا آموزشی‌اند و برای «درک روند» ارائه شده‌اند. تصمیم نهایی باید با جداول محصول و بارگذاری پروژه تطبیق داده شود.
اثر چنددهانه، لبه‌ها و الگوی پیچگذاری
- چنددهانه: پیوستگی روی تکیهگاه میانی، سفتی مؤثر را بالا میبرد و L میانی را تا 10–20٪ افزایش میدهد.
- دهانهٔ انتهایی: در زون لبه/گوشه (باد مکشی)، با پیچ بیشتر یا فاصلهٔ کمتر پیچ، L انتهایی را به مقدار میانی نزدیک کنید.
- پیچگذاری: زون میانی 2 پیچ/تکیهگاه/پانل متداول است؛ در لبه/گوشه 3–4 پیچ توصیه میشود (مرجع عملی در چک‌لیست نصب).
عواملی که دهانه را تعیین می‌کنند
- هسته و ضخامت (سفتی برشی هسته + سفتی خمشی روکش‌ها).
- روکش و پروفیل بیرونی (عمق موج در سقف، فلت/میکرو-ریب در نما).
- معیار خیز (L/200…L/240 سقف؛ L/180…L/240 دیوار) و نیازهای زیبایی‌شناسی.
- بارهای طراحی (باد مثبت/منفی، برف، راهرو سرویس، بار موضعی تعمیرات).
- کیفیت نصب: هم‌ترازی تکیهگاهها، گشتاور پیچ، درزگیری و آب‌مدیریت با فلاشینگ.
کنترل سرویس‌پذیری و خیز
| عضو/سطح | معیار خیز | توضیح |
|---|---|---|
| سقف پانلی | L/200…L/240 | برای ظاهر حساس، L/240 محافظه‌کارانه‌تر است |
| دیوار/نما | L/180…L/240 | برای فلتِ بسیار وسیع، معیار سخت‌گیرانه‌تر |
چک‌لیست اجرایی که دهانهٔ واقعی را «نجات» میدهد
- پرلین/استادها کاملاً هم‌تراز و در یک صفحه باشند؛ تابِ تکیهگاه باعث خیز و موج‌دید میشود.
- گشتاور پیچ طبق دستور؛ بیش‌سفتی لهیدگی روکش و کاهش ظرفیت به‌دنبال دارد (کنترل با چک‌لیست کنترل کیفیت).
- در زون لبه/گوشه، پیچگذاری تقویتی و فواصل کوتاه‌تر را رعایت کنید.
- از اورلپ طولی در سقف پرهیز کنید؛ اگر ناگزیر بودید، کوتاه و طبق دستور سازنده.
دانلود و مستندات (نمونه)
- راهنمای خواندن «جداول دهانهٔ محصول» (PDF) — دیتاشیت و جداول کامل در کاتالوگ محصولات.
- نقشهٔ زون‌بندی باد (لبه/گوشه/میانی) و چیدمان پیچ (PDF).
- برگهٔ کنترل خیز سرویس‌پذیری در تحویل (PDF).
راهنمای جامع «دهانهٔ مجاز»؛ از جدول تا اجرا، قدم‌به‌قدم
دهانهٔ مجاز در ظاهر یک عدد ساده است، اما در عمل نتیجهٔ هم‌افزایی چند عامل است: سختی خمشی روکش‌ها، سختی برشی هسته، شکل پروفیل، نحوهٔ تکیهگاه و پیچگذاری، معیار خیز، و حتی کیفیت هم‌ترازی پرلین‌ها. اگر تنها به یک جدول نگاه کنیم و بقیهٔ عوامل را نادیده بگیریم، اختلاف بین «کاغذ» و «میدان» زیاد میشود. در این بخش بلند، مسیر تصمیم‌سازی را به گام‌های ساده تبدیل می‌کنیم.
۱) کاربری و جهت نصب را روشن کنید. سقف‌های پانلی زیر بار برف و باران ضربه‌ای هستند و باید راه‌روهای سرویس و بار موضعی تعمیرات را هم تاب بیاورند، در حالی‌که دیوارها بیشتر درگیر فشار/مکش باد و الزامات ظاهری‌اند. در سقف، پروفیل ذوزنقه‌ایِ بیرونی نقش کلیدی دارد؛ عمق موج هرچه بیشتر، سفتی خمشی بالاتر و دهانهٔ بیشتری میدهد (نکات کاربردی در سقف پانلی). در نما، فلت و میکرو-ریب از نظر سفتی نزدیک‌اند، اما میکرو-ریب موج‌دید را بهتر کنترل میکند و اجازه میدهد معیار خیز را کمی سخت‌گیرانه‌تر بگیرید بدون اینکه ظاهر آسیب ببیند (نمای پانلی).
۲) هسته و ضخامت؛ قلب تصمیم. در هسته‌های PIR/PUR، با افزایش ضخامت، سفتی برشی و فاصلهٔ بین روکش‌ها افزایش می‌یابد؛ نتیجه، دهانهٔ بیشتر با همان روکش است. در پشم‌سنگ، افزایش ضخامت علاوه بر حرارت/آتش، سفتی سازه‌ای را بالا میبرد، اما به‌دلیل چگالی بالاتر وزن بیشتر میشود—در دیوار مهم نیست، اما در سقف باید بار مرده را بسنجید. EPS سبک است ولی از نظر حرارت/آتش محدودیت دارد و معمولاً در دهانه‌های بلند سقف توصیهٔ اول نیست (خلاصهٔ هسته‌ها در راهنمای هسته‌ها).
۳) روکش و پروفیل؛ وزن یا سفتی؟ روکش فولادی 0.6/0.6 mm نسبت به 0.5/0.5 وزن را بالا میبرد ولی سفتی و پایداری موضعی را نیز بهبود میدهد و دهانهٔ قابلقبول را افزایش میدهد—به‌خصوص در سقف‌های پررفت‌وآمد یا با باران ضربه‌ای. آلومینیوم وزن را پایین می‌آورد و برای ساحل عالی است، اما مدول الاستیسیتهٔ پایین‌تری نسبت به فولاد دارد؛ بنابراین در سقف‌های بلنددهانه، فاصلهٔ تکیهگاه باید محافظه‌کارانه‌تر شود (گزینه‌های روکش در روکش‌ها).
۴) معیار خیز؛ عددِ ظاهراً کوچک، اثر بزرگ. تفاوت بین L/200 و L/240 ممکن است چند سانتی‌متر خیز کمتر باشد، اما در نماهای فلتِ وسیع یا سقف‌های نمایان، همین تفاوت به کیفیت بصری بهتر و آب‌مدیریت مطمئن‌تر منتهی میشود. پیشنهاد عملی: اگر پروژه از دور دیده میشود یا رنگ تیره دارد، معیار خیز را یک پله سخت‌تر انتخاب کنید.
۵) بارگذاری؛ فقط «عدد باد» نیست. باد دو چهره دارد: فشار و مکش. مکش در لبه‌ها/گوشه‌ها شدیدتر است و اغلب شکست‌ها از همین‌جا آغاز میشود. بنابراین زون‌بندی سقف/نما (لبه، گوشه، میانی) و افزایش پیچ در زون‌های مرزی حیاتی است. در سقف‌های سرد، بار برف می‌تواند کنترل‌کننده باشد؛ به‌ویژه در دهانه‌های بلند و دره‌های سقف. بار راهرو (رفت‌وآمد روی سقف) را فراموش نکنید؛ صفحهٔ توزیع بار یا مسیر راهرو می‌تواند از فرورفتگی محلی جلوگیری کند.
۶) تکیهگاه و چنددهانه؛ هدیهٔ رایگانِ سفتی. وقتی پانل روی چند تکیهگاه قرار می‌گیرد، اثر پیوستگی باعث میشود دهانهٔ میانی حدود 10–20٪ بیشتر از تک دهانه تحمل کند. البته در دهانهٔ انتهایی هنوز باید محافظهکار باشید؛ کاهش 20٪ (ضریب 0.8) روی عدد میانی، رویکرد ساده‌ای برای شروع است—مگر آنکه پیچگذاری لبه تقویت شود و سازنده اجازه دهد.
۷) پیچگذاری؛ جزئی که پروژه را نجات میدهد. الگوی پیچگذاری فقط برای «نشتی» نیست؛ برای ظرفیت سازه‌ای هم تعیین‌کننده است. بیرون‌کشیدگیِ پیچ در باد مکشی یا لهیدگی روکش در پیچ‌های بیش‌سفت، دو سناریوی کلاسیک افت عملکردند. راه‌حل قطعی: آچار گشتاور، واشر EPDM سالم، افزایش پیچ در زون لبه/گوشه، و چک‌لیست نصب (کنترل کیفی نصب).
۸) هم‌ترازی تکیهگاه؛ دشمن پنهان خیز. اگر پرلین‌ها هم‌سطح نباشند، پانل در نقاط برجسته زودتر تماس پیدا میکند و خیز ظاهری بزرگتر به نظر می‌رسد؛ حتی ممکن است در باران ضربه‌ای صدای ثانویه ایجاد شود. تراز کردن پرلین‌ها قبل از نصب، اثر واقعی روی دهانه دارد بدون اینکه به ضخامت بیشتر نیاز داشته باشید.
۹) رنگ و دما؛ اثر غیرمستقیم. رنگ‌های تیره دمای سطح را بالا می‌برند و انبساط حرارتی را زیاد می‌کنند. این موضوع مستقیم روی دهانه اثر ندارد، اما روی رفتار درزها، خیز ظاهری و کیفیت بصری مؤثر است. اگر رنگ تیره لازم است، درزهای حرکتی و اسلات پیچ را دقیقتر طراحی کنید تا تنش‌ها جمع نشوند.
۱۰) جزئیات آب‌مدیریت؛ خیز + آب = لکه. اگر خیز مجاز را رعایت کنید اما مسیر آب را بد طراحی کرده باشید، آبِ ایستاده روی فلاشینگ یا دره‌ها، لکه و تاول می‌سازد. شیب سخاوتمندانهٔ سقف، آبچکان پنهان در نما و پرهیز از ایست‌آب روی درزها، دوستِ دائمی دهانهٔ بلند هستند (راهنمای فلاشینگ).
۱۱) کنترل کیفیت در تحویل؛ اندازه‌گیری، نه حدس. چند نقطهٔ تصادفی را برای خیز سرویس‌پذیری با گیج اندازه بگیرید، گشتاور پیچ‌ها را چک کنید، هم‌ترازی پرلین‌ها را بازبینی کنید و زون لبه/گوشه را از نظر تعداد پیچ و سلامت واشر مرور کنید.
۱۲) اقتصاد تصمیم؛ سفتی از کجا ارزان‌تر می‌آید؟ همیشه افزایش ضخامت، ارزان‌ترین راهِ دهانهٔ بیشتر نیست. گاهی فقط با تغییر پروفیل بیرونی (در سقف)، افزایش اندک ضخامت روکش، یا تبدیل تک دهانه به چنددهانه، به دهانهٔ هدف می‌رسید. جدول‌ها مسیر را نشان می‌دهند؛ اما بهترین راه‌حل، ترکیبی از هندسه، نصب و مصالح است.
جمع‌بندی: دهانهٔ مجاز «فقط یک عدد» نیست؛ نتیجهٔ هم‌زمانِ ماده، هندسه و اجراست. با رعایت گام‌های بالا و تکیه بر جداول محصول، می‌توانید فاصلهٔ تکیهگاهها را طوری انتخاب کنید که هم ایمن باشد، هم از نظر اقتصاد کل‌عمر توجیه داشته باشد و هم از نظر ظاهر، نتیجه‌ای تمیز و حرفه‌ای بسازد.