کلاس‌های آتش ساندویچ پانل

واکنش به آتش (Euroclass) به زبان ساده

Euroclass رفتار سطحی مصالح را از نظر گسترش شعله، تولید دود (s) و قطره‌های شعله‌دار (d) طبقه‌بندی می‌کند. حروف اصلی از A (غیرقابل‌اشتعال) تا F (بدون طبقه‌بندی) هستند و شاخص‌های s/d کیفیت دود و قطره را نشان می‌دهند.

شاخص‌ها: s1 → دود کم‌تر، s3 → دود بیشتر | d0 → بدون قطره شعله‌دار، d2 → قطره قابل‌اشتعال.

مقاومت حریق (EI/REI)؛ تفاوت E، I و R چیست؟

• E — تمامیت (Integrity): عبور شعله/گازِ داغ از جداره در زمان مشخص رخ ندهد.
• I — عایق‌بندی (Insulation): افزایش دمای سطحِ سرد کمتر از حدود معیار در زمان آزمون.
• R — باربری (Load-bearing): فقط در سقف/سازه‌های باربر مطرح است (برای فاصلهٔ تکیه‌گاه‌ها به جداول دهانه رجوع کنید).

نمونهٔ طبقه‌بندی: EI60 یعنی دیوار ۶۰ دقیقه تمامیت و عایق‌بندی را حفظ کند؛ REI30 برای سقف یعنی ۳۰ دقیقه باربری + تمامیت + عایق‌بندی.

جدول راهنماییِ کلاس‌های متداولِ قابل دستیابی*

*این جدول «راهنما»ست. اعداد و کلاس‌ها به محصول مشخص، ضخامت، روکش، اتصال و شرایط آزمون وابسته‌اند.

چه چیزهایی کلاس آتش را تغییر می‌دهد؟

• هسته و ضخامت: هستهٔ معدنی (MW) رفتار واکنشی بهتر و مقاومت زمانی بالاتری می‌دهد؛ افزایش ضخامت معمولاً زمان مقاومت را افزایش می‌دهد.
• روکش و اتصال: ضخامت ورق، نوع پروفیل، نوع قفل/زبانهٔ طولی و الگوی پیچ‌گذاری روی تمامیت اثر می‌گذارد.
• جهت نصب/باربری: دیوار غیر باربر EI می‌گیرد؛ سقف باربر ممکن است REI نیاز داشته باشد.
• نفوذها و دیتیل‌ها: اطراف داکت/کابل/بازشوها باید با مواد و جزئیات مقاوم‌حریق تکمیل شوند؛ درزگیرهای عمومی کافی نیستند.

چطور گزارش آزمون را درست بخوانیم؟

1. دامنهٔ کاربرد (Field of Application): ضخامت‌ها، نوع اتصال، جهت نصب، نوع روکش/پوشش که در گزارش معتبر است (نمونه‌ها در کاتالوگ محصولات).
2. پیکربندی آزمون: دیوار/سقف؟ باربر یا غیر باربر؟ شعله از کدام سمت؟
3. بندهای محدودکننده: محدودیت ابعاد بازشو، فاصلهٔ پیچ، جزئیات فلاشینگ و لبه‌ها.
4. گسترش به موارد مشابه: فقط در چارچوب EXAP/الحاقیهٔ توسعهٔ دامنه مجاز است.

دیوار، نما و سقف؛ تفاوت‌های مهم

• دیوار داخلی/مرزبندی آتش: کنترل نفوذها، قطع هسته در مرز، قاب‌بندی غیرقابل‌اشتعال.
• نمای خارجی: خطر گسترش عمودی شعله، شعله‌ور شدن قطره‌ها، و برخورد شعله از بیرون.
• سقف: باربری (R)، نفوذ آتش از پایین، جزئیات آب‌مدیریت که نباید مسیر شعله/دود شود.

مرزبندی آتش و مدیریت نفوذها

• قطع پیوستگی هسته در مرزبندی، استفاده از فریم/اینسرْت غیرقابل‌اشتعال.
• درزبندی چندلایه (نوار + درزگیر مقاوم‌حریق) در گره‌های افقی/عمودی.
• محافظتِ نفوذهای تأسیساتی با مانع‌های تاییدشدهٔ مقاوم‌حریق.
• فلاشینگ‌های فلزی با پرکنندهٔ عایق مناسب و جزئیاتِ جلوگیری از پاشش شعله.

نگهداری و پایش پس از بهره‌برداری

• بازدید سالانهٔ درزگیرها، لبه‌ها و فلاشینگ‌ها؛ ترمیم فوریِ آسیب‌ها.
• اجتناب از افزودن نفوذ جدید بدون دیتیل مقاوم‌حریق.
• پاک‌سازی رسوبات و جلوگیری از خوردگیِ لبه‌ها که می‌تواند تمامیت اتصال را تضعیف کند.

نمونهٔ سناریوها و انتخاب اولیه (راهنما)

دانلود (نمونه)

• راهنمای خواندن گزارش‌های مقاومت حریق (PDF)
• چک‌لیست مرزبندی آتش و مدیریت نفوذها (PDF)
• کتابچهٔ دیتیل‌های مقاوم‌حریق برای درزها و فلاشینگ‌ها (PDF)

راهنمای جامع «کلاس‌های آتش»؛ از انتخاب تا اجرا، چگونه خطا را کم کنیم؟

کلاس‌های آتش اگر درست فهمیده نشوند، یا بیش‌ازحد خوش‌بینانه تفسیر شوند، پروژه را در معرض ریسک‌های حقوقی و ایمنی قرار می‌دهند. هدف این جمع‌بندی، تبدیل مفاهیم فنی به یک مسیر عملی است تا برای هر پروژه—از سولهٔ صنعتی تا نمای اداری و اتاق برق—انتخابی ایمن، کم‌ریسک و قابل‌دفاع داشته باشید.

۱) از «نیاز مقرراتی» شروع کنید، نه از جنس هسته. ابتدا مشخص کنید قانون/استاندارد محلی چه می‌خواهد: Euroclass حداقلی برای پوستهٔ خارجی؟ EI/REI برای دیوار مرزبندی یا سقف؟ ارتفاع ساختمان و فاصله تا همسایه‌ها چه محدودیتی می‌گذارد؟ وقتی مقصد روشن شد، مسیر انتخاب مصالح ساده‌تر می‌شود.

۲) واکنش به آتش با مقاومت حریق یکی نیست. Euroclass به شما می‌گوید سطح چقدر شعله را پخش می‌کند و چقدر دود/قطره شعله‌دار تولید می‌شود؛ اما هیچ چیز دربارهٔ دوام زمانیِ سیستم کامل نمی‌گوید. برعکس، EI/REI دربارهٔ پایداریِ جداره در برابر آتشِ کامل صحبت می‌کند؛ ولی ممکن است همان سیستم، از نظر واکنش به آتش در نما مناسب نباشد. در پروژه‌های واقعی، معمولاً هر دو محور باید همزمان پاسخ داده شوند.

۳) گزارش آزمون را مثل نقشهٔ محدوده بخوانید. هر گزارش دقیقاً می‌گوید چه پیکربندی آزمون شده: ضخامت هسته، نوع و ضخامت روکش، نوع اتصال طولی (مثلاً قفل فشرده یا Z-زبان)، الگوی پیچ، جهت نصب، ابعاد پانل، و حتی اینکه شعله از کدام سمت تابیده است. هر تغییری خارج از این محدوده، به معنای خروج از اعتبار گزارش است. اگر نیاز به توسعهٔ دامنه دارید، به اسناد EXAP یا آزمون تکمیلی تکیه کنید.

۴) نقش جزئیات اجرایی را دست‌کم نگیرید. اغلب شکست‌های زودهنگام در آزمون‌ها از «درزها و نفوذها» آغاز شده است، نه از وسط پانل. بنابراین طراحی و اجرایِ درز افقی/عمودی، قاب‌بندیِ غیرقابل‌اشتعال دور بازشوها، نوار/درزگیر مقاوم‌حریق، و فلاشینگ‌های با شیب و همپوشانیِ کافی، تعیین‌کننده است. انتخابِ درست چسب‌ها و درزگیرها که در دماهای بالا پایدار بمانند، بخش نادیده‌گرفتهٔ بسیاری از پروژه‌هاست.

۵) دیوار مرزبندی آتش؛ قطع پیوستگی هسته ضروری است. اگر دیوارِ پانلی نقش مرزبندی بین دو حریق بالقوه را دارد، اتصال آن به کف/سقف/ستون باید طوری باشد که هستهٔ قابل‌اشتعال (در صورت وجود) در مرز قطع شود و مسیر شعله/گاز داغ از درزها بسته بماند. استفاده از فریم‌های معدنی، نوارهای مقاوم‌حریق و پرکننده‌های مناسب در این گره‌ها، تفاوت بین موفقیت و شکست است.

۶) نمای خارجی؛ گسترش عمودی را مدیریت کنید. در نماهای مرتفع، حتی اگر Euroclass سطحی خوب باشد، هندسهٔ نما (حفره‌ها، کرتین‌ها، تهویهٔ پشت پوسته) می‌تواند مسیر دود/شعله را بسازد. فاصله‌های آتش‌بُر افقی، تقسیمات عمودی، و کنترل حفره‌های تهویه، بخشی از طراحی ایمن نما هستند. رنگ‌های بسیار تیره با گرمایش سطحی بالاتر، می‌توانند تنش‌های حرارتی/بازشدگی درزها را تشدید کنند—که به نفوذ دود/شعله کمک می‌کند.

۷) سقف‌های باربر؛ R را فراموش نکنید. اگر سقفِ پانلی باربر است، صرفِ EI کافی نیست؛ باید R (باربری) هم حفظ شود. این یعنی پروفیل بیرونی، ضخامت روکش‌ها، الگوی پیچ، فاصلهٔ پرلین و جزئیات آب‌مدیریت باید طوری چیده شود که در آزمون باربری، پایداری سازه‌ای تا زمان معیار حفظ شود.

۸) نگهداری، بخشی از ایمنی آتش است. کلاس‌های آتش فقط مربوط به روز آزمون نیستند. در بهره‌برداری، خوردگی لبه‌ها، فرسودگی درزگیر، بازشدن پیچ‌ها یا نفوذهای تأسیسات جدید بدون دیتیل مقاوم‌حریق، می‌تواند تمامیت سیستم را تضعیف کند. بازدیدِ سالانه و پس از رخدادهای شدید (زلزله، طوفان) باید در برنامهٔ سایت باشد.

۹) وزن تصمیم را درست پخش کنید؛ «همیشه معدنی» یا «همیشه پلیمری» جواب ثابت نیست. هستهٔ معدنی در مرزبندی‌های آتش و نماهای حساس، مسیر محافظه‌کارانه است. اما در برخی کاربری‌ها، پانل‌های PIR FR با اتصال/ضخامت و دیتیل صحیح، به EI‌های هدف می‌رسند و مزیت حرارتی/وزنی دارند. انتخاب شما باید تابع کاربری، اقلیم، بودجه، و نیاز واقعی ایمنی باشد—نه تعصب روی جنس.

۱۰) مثال تصمیم‌سازی—چهار سناریوی رایج.
۱) دیوار بین دو سالن تولید: هدف EI60 یا EI90 → هستهٔ MW ۱۰۰–۱۵۰ mm + دیتیل مرزبندی و نفوذها + درزگیر مقاوم‌حریق.
۲) نمای فلتِ اداریِ بلندمرتبه: Euroclass بالای سطح + کنترل حفره‌های پشت پوسته + میکرو-ریب برای کنترل حرکت حرارتی و درزهای پایدار.
۳) اتاق برق/UPS: MW ۱۲۰–۱۵۰ mm، تمرکز بر درزبندی دود، درهای مقاوم‌حریق و مدیریت نفوذ کابل/داکت.
۴) سقف صنعتی باربر: REI30–60 با پروفیل عمیق، روکش کمی ضخیم‌تر، الگوی پیچ تقویتی در لبه‌ها و آب‌مدیریت بی‌نقص.

۱۱) تحویل و کنترل کیفیت؛ اندازه‌گیری، نه حدس. پیش از تحویل، پیوستگی درزها، فاصله و گشتاور پیچ‌ها، کیفیت درزگیر، تمیزی و نبود ایست‌آب را بررسی کنید. در مرزبندی‌های حساس، از بندهای کنترل دود (اسموک‌تست) برای اطمینان از تمامیت اتصال‌ها استفاده کنید.

۱۲) اقتصاد کل‌عمر؛ هزینهٔ اولیه در برابر ریسک. اختلاف هزینه بین گزینه‌ها را کنار ریسک‌های ایمنی، بیمه، توقف تولید و اعتبار برند بگذارید. در بسیاری از پروژه‌ها، انتخاب محافظه‌کارانه (مثلاً MW در مرزبندی) در بلندمدت ارزان‌تر تمام می‌شود.

جمع‌بندی: کلاس‌های آتش زمانی «کار می‌کنند» که زنجیرهٔ تصمیم کامل باشد: نیاز مقرراتی روشن، انتخاب هسته/ضخامت سازگار، اتصال و نفوذهای طراحی‌شدهٔ مقاوم‌حریق، نصب تمیز و نگهداری دوره‌ای. آریا پانل با ارائهٔ راهنمای خواندن گزارش‌ها، دیتیل‌های اجرایی و چک‌لیست‌های کنترل کیفیت، این مسیر را برای تیم طراحی، اجرا و کارفرما شفاف و کم‌ریسک می‌کند.